ŞALT SAHASI TARİFİ

Yazar Nesimi 27 Kasım 2015 Cuma 0 yorum


Genel olarak ,Ayırıcılar,Kesiciler,Baralar,Transformatör ve yardımcı teçhizatların bir araya toplandığı,enerjiyi toplamaya ve dağıtmaya yarayan bir tesistir.



ŞALT SAHASI TEÇHİZATI
1-  Ayırıcılar
2-  Kesiciler
3-  Kesici yerel kumanda panosu
4-  Hava kompresörleri
5-  Akım trafoları
6-  Gerilim trafoları
7-  Baralar
8-  Aşırı gerilime karşı koruma teçhizatı
a-  Parafudurlar
b-  Koruma teli
c-   Ark boynuzu
9-  Mesnet izolatörü
10-Hat tıkacı
11-Direkler

















AYIRICILAR
Konstrüksiyon ve dizayn açısından ayırıcılar en basit tipten bir kesme organıdır
Amacı garanti edilen şartlarda sistemi ayırmak ve bağlamaktır.Basit olarak ayırıcıların hangi posizyonda olduğu görülebilmelidir.Bu nedenle gözle izlenebilir ayırma sistemine sahip olup diğer aygıtlarla mukayese edildiğinde daha yüksek bir ayırma izolasyonu temin eder .Gerilim altındaki taraftan her hangi bir çalışma yapılan tarafa (revizyon veya tamir)atlama olmayacağını garanti etmelidir.Kapalı durumda iken kısa devre akımlarının elektriki ve mekaniki etkilerine dayanacak şekilde dizayn edilmişlerdir
      Ayırıcılar gerilim altında fakat akım çekilmediği zaman kullanılabilirler. Yalnız nominal akımdan düşük akımlarda akım geçerken kullanılabilirler ki bunlara bara buşinğ kısa kablolar ve kısa hatların kapasitif akımları ölçü trafolarının gerilim bölücüleri ve trafoların belli bir yüke kadar yüksüz akımlarıdır. Bu bilgilerin ışığı altında ayırıcıları tanımlarsak

AYIRICI TANIMI:
    Kontakların açık veya kapalı olduğu fiziki olarak gözle görülebilen yüksüz devreleri gerilim altında açıp kapamaya yarayan basit tipten bir kesme organır.
AYIRICILARIN YAPISAL BÖLÜMLERİ
Ayırıcılar hangi tip ve marka olurlarsa olsunlar genel olarak aşağıdaki yapısal bölümlerden oluşurlar.
1-  sabit kontak ve sabit kontağı taşıyan mesnet izolatörü
2-  hareketli kontak ve hareketli kontağı taşıyan mesnet izolatörü
3-  işletme mekanizması ve hareketli iletken kollar















GÖREVLERİNE GÖRE AYIRICILAR:

1-  HAT AYIRICISI : E.N.H’ nın hat başında veya hat sonunda bulunan ayırıcılardır. Bağlı olduğu kesici açık iken açılıp kapatılabilirler.

2-  BARA AYIRICISI: Bara kesicisi ile bara arasında bulunan ayırıcıdır. Ait olduğu kesici açık iken açılıp kapatılabilirler

3-  BY-PASS AYIRICISI: Tek bara sisteminde kesiciye paralel çalışan ayırıcı olup ait olduğu kesici kapalı iken açılıp kapatılabilir.

4-  TRANSFER AYIRICISI: Çift bara sisteminde ana bara ile transfer  barayı birleştirir ait olduğu kesici kapalı iken açılıp kapatılabilir .

5-  TOPRAKLAMA AYIRICISI: Gerilim altında bulunmayan elektrik devrelerinin toprakla irtibatını sağlar bu tip ayırıcılar hat ayırıcısı, kesici, bara ayırıcısı, transfer ayırıcı, by-pass ayırıcısı ve varsa karşı tarafın ayırıcısı açılmadan kapatılamaz

6-  BARA BÖLÜMLEYİCİ AYIRICI: Aynı gerilimli baraların birleştirilmesinde veya ayrılmasında kullanılan ayırıcılardır















KESİCİLER


Tanımı: Kısa devre dahil olmak üzere,her türlü yük altında açma ve kapama yapan sistem elemanlarına kesici denir

KULLANILMA AMAÇLARI


Alçak gerilimi üstündeki gerilim kademelerinde elektrik devreleri kesildiğinde (açıldığında)meydana gelen ark ın çok kısa sürede söndürülmesi dolayısı ile  devrenin enerjisiz hale getirilmesi gerekmektedir Bunu sağlamak için kesiciler geliştirilmiştir. Kesiciler hem ark söndürme özelliğine hem de çok hızlı hareket etme özelliklerine sahiptir.


YAPISAL BÖLÜMLERİ


Kesicileri üç temel bölüme ayırabiliriz.
1-  Sabit ve hareketli kontaklar
2-  Ark söndürme Bölümü (hücresi)
3-  İşletme mekanizması

1 Sabit ve hareketli kontaklar

Kesici tiplerine göre farklılık gösteren ancak görev olarak kesicinin akımını taşırlar


2 Ark söndürme bölümü  (hücresi)
Kontakların bir birbirinden ayrıldığı ark ın meydana geldiği ve söndürüldüğü bölümdür .Ebatları kesici tiplerine göre değişir .Görevleri ark ın söndürülmesini kolaylaştırmak etkilerini azaltmak ve hızlandırmaktır

3 İşletme mekanizması:
kesici işletme mekanizmaları ayırıcılara kıyasla çok daha hızlıdır
KESİCİLERDE ARANAN ÖZELLİKLER
1-  Açma anında meydana gelen ark ın süratle söndürmeli
2-  Peş peşe açma ve kapama yapmalı
3-  Süratli olarak açma ve kapama yapmalı
Kontakları normal akımları ısınmadan kısa devre akımlarını ise kısa bir süre taşıyabilmeli



SF-6-GAZLI KESİCİLER

Bu tip kesicilerde kullanılan kükürt  Hegza Florür SF6 gazının özellikleri bu kesicilerin tercih edilme ve yaygın olarak kullanımlarının artmasına neden olmuştur.

SF6 GAZININ ÜRETİLMESİ
SF6 Gazı 300 derece eriyik kükürt ile hidro florik asitten elektrolize yöntemi ile elde edilen flor gazının direk reaksiyonu ile üretilir. SF6 Gazı yüksek gerilimde izolasyon maddesi olarak kullanılır

SF-6 GAZININ ÖZELLİKLERİ


1-  SF 6 Gazının fevkalade bir ark kesme özelliğine sahip kılan ark meydana geldiği zaman elektriki ve termal iletkenliğinin dağılımındaki düzgünlüktür
2-  Yüksek dielektrik dayanımına sahiptir. 1 Bar basınçta SF-6 gazının dielektriksel dayanımı havanın dielektrik dayanımından 3 defa daha fazladır ve aynı basınçta yağın dielektrik dayanımına eşittir.
3-  SF 6 gazı yanmaz
4-  Kimyasal olarak bulunduğu yerdeki maddelerle birleşmez
5-  Renksizdir
6-  Kokusuzdur
7-  Zehirsizdir
8-  Isıdan dolayı parçalanan SF 6 gazı tekrar birleşme özelliğine sahiptir (elektro-negatif)
9-  Tekrar birleşme özelliğinden dolayı uzun süre SF 6 gazı takviyesi yapılmadan kullanılabilir.

SF-6 GAZLI KESİCİLERİN TERCİH NEDENLERİ:

1.  Yüksek dielektrik dayanımına sahip olduğu için kesme hücresi ebatları çok küçüktür
2.  Kontaklar arası mesafe çok küçük tutulmaktadır
3.  Kapasitif akımları kolay kesmektedir
4.  Endüktif akımların kesmesinde çok az aşırı gerilim meydana gelir
5.  Gürültüsüz çalışırlar
6.  Çok az bakım gerektirir kontak bakımı beş senede bir dir




380 KV KESİCİ ETİKETLERİ

C01 den  C12 ye kadar  aynı

MARKA : BBC

TİP          : ELF SL  6-2                                         SF6 / 20 Ċ   700   kpa
UN          : 420  Kv                                                 V ( SF6 )     615   dm 3
U BİL      : 1175 Kv                                                Pe :  3,05  mpa
Fn            : 50 Hz
In             : 4000 A.
I0             : 50 KA
C13 ten  C21 kadar aynı

MARKA   : BBC

TİP            : ELF SL 6-2
UN            : 420
U BİL        : 1425 KV
Fn              : 50 Hz
In               : 3150 A.
Io               : 50 KA
154 KV KESİCİLER

D1-D2-E01-E02....E09
MARKA   : BBC                                              Pabs (SF6 / 200 Ċ ) 700 kPA
TİP            : ELF SL 3-1                                   V ( SF6 )  230 dm3
UN            : 170  KV                                         Pe :  3,05 mpa
U BİL        : 750 KV
Fn              : 50 Hz
In               : 2500  A      
Io               : 31.5 KA

E10 ( ÇORLU )
MARKA   : AEG
TİP            : S1-170 F3                                   
UN            : 170 KV
U BİL        : 750 KV
Fn              : 50 Hz
In               : 3150 A.
Io               : 40 KA

 






380 KV AYIRICILAR

C01.....C21
FİRMA : BBC                                    Heating Voltajı   : 220 V AC
TİP        : MT 81 –10 A                      Kontrol Voltajı   : 220 V DC
Max tork  800 nm                               Blocking Voltajı : 220 V DC
Ağırlık    : 55 Kg                                 Motor çalışma V : 220 V DC

154 KV AYIRICILAR
E01....E09
FİRMA : BBC                                    Heating Voltajı   : 220 V AC
TİP        : MT 35 –10 A                      Kontrol Voltajı   : 220 V DC
Max tork  800 nm                               Blocking Voltajı : 220 V DC
Ağırlık    : 33 Kg                                 Motor çalışma V : 220 V


E10 ( ÇORLU )

FİRMA : ELİMSAN

TİP       : EDP-170
UN       : 170 KV
IN         : 1250 A
Io          :  31,5 KA
ELEKTRİK ENERJİSİNİN ALÇAK VE YÜKSEK GERİLİM İLE İLETİLMESİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

 

Bunu iki örnekle açıklayalım :

HEAŞ Santralında ki Generatörler 125 MVA çıkış gerilimi 10,5 Kv  ve generatör çıkış trafoları 10,5/380 Kv tur
Önce generatör çıkış gerilimi ile bir grubun gücünü ilettiğimizde iletim akımını iletken kesitini ve çapını hesaplayalım:
Üç fazlı devrelerde güç formülü: P=U.I.Cos.      3

P=125 MVA x 0,8 =100 MW

100 MW = 10.5 Kv x I x 0,8 x 1,73

I =   100.000.000  Vat         =         100,000,000                 =             6880   Amper
     10500volt x 0,8 x 1,73                   14532                                  iletim akımı

İletimde kullanılan iletkenlerin her mm2 sinde 3 amper geçirebileceğimizi var sayarsak

6880 : 3 = 2293  mm2  kesitinde bir iletkene ihtiyacımız olduğu görülür
 


                                                                                          
Bu iletkenin çapı ise S =      x  D2      formülünden  D=      S x 4       =     2293 x 4
4                                                                                                                                    3,14
D = 54 mmo  bulunur

Şimdi ise iletim gerilimimiz 380 kv  olsun buna göre iletim akımını iletken kesitini ve çapını hesaplayalım.

P=100 MV idi

I =    100,000,000,  vat        =   100,000,000       =       190  Amper
      380.000 volt x 0,8 x 1,73       525920                        iletim akımı              

İletken kesiti  =190 : 3 = 63.3 mm2
 


İletken çapı .
 


S  =     . D2           D =     S x  4        =    63,3 x 4    =9. mmo bulunur
            4                                                     3,1





HER İKİ ÇÖZÜM SONUÇLARINI KARŞILAŞTIRIRSAK

                                             İletim Akımı        İletken kesiti              İletim çapı

10,5 kv iletim geriliminde      6880                        2292                           54
380 kv iletim geriliminde         190                            63.3                          9
 


                                               Amper                     mm2                          mmo





Sonuç olarak :

Elektrik enerjisi generatörlerden elde edilen çıkış gerilimi ile iletildiğinde iletim akımı ,iletken kesiti  ve çapı yüksek gerilim ile iletime kıyasla daha büyüktür . Bu nedenle yüksek gerilim ile iletim yapıldığında :
1-   Devreden az akım geçeceğinden güç kaybı az olur .
2-   Enerji Nakil Hattı sonunda gerilim düşümü az olur.
3-   İletken kesiti daha küçük olduğundan iletimde kullanılan direkler ve diğer yüksek gerilim teçhizatı hacim bakımından daha küçük ve hafif olur .Sonuçta da elektrik enerjisi daha ucuza mal olur
 
   AŞIRI GERİLİME KARŞI KORUMA TEDBİRLERİ

1- PARAFUDURUN ÇALIŞMA ŞEKLİ

Parafudurun izolasyon seviyesini aşan bir gerilimde değişken direncin değeri düşer ve aynı zamanda seri atlama aralıkları arasındaki izolasyon delinerek ark başlar.Boşalma anında  aşırı gerilim değeri azaldıkça değişken direncin değeri yükselir ve akan akımı sınırlar Bu nedenle birkaç mikro saniye sonunda seri atlama aralıkları arasındaki ark sönerek parafudur işlemini tamamlamış olur.

PARAFUDURUN GÖREVİ
1.    Faz ile toprak arasında belirli bir izolasyon değerini sağlamak
2.    Boşalma sonunda arkın sönmesine yardımcı olmak

2- KORUMA TELİ: İzolasyon maddelerini yıldırım darbe geriliminden korumak amacıyla yapılan bir koruma tedbiridir .  Toprak teli olarak bilinir özellikle 60 Kv un üstündeki enerji nakil hatlarında ve şalt sahalarında kullanılır. Koruma teli ile yapılan korumada esas olan buluttaki elektrik yükü ile toprak arasındaki boşalma yolunu sistem izolasyonuna zarar vermeyecek şekilde değiştirmektedir.

3- ARK BOYNUZU : Aşırı gerilimin etkisinden izolasyon maddelerini koruyabilmek için izolasyon seviyesi düşük yapay bir devre oluşturmak yeterlidir
Ark boynuzunun yapısı izolatör ve buşinglerin  hat ve toprak tarafına monte edilen  uçları kıvrık madeni çubuklardan oluşur. Ark boynuzu atlama aralığındaki izolasyon seviyesi buşing ve izolatörün izolasyon seviyesinden daha düşüktür  .Aşırı gerilimin oluşumundaki boşalma ark boynuzları arasında başlayarak sistemin izolasyonu  korunmuş olur







 AKIM TRAFOSU

Akım transformatör: Normal kullanma şartlarında primer akımı belirli bir oran dahilinde düşüren ve primer akım ile sekonder akım arasındaki faz farkı yaklaşık sıfır derece olan bir ölçü transformatörüdür.
YAPISI

Akım trafosu şu bölümlerden meydana gelir

a-)Primer sargı  :Kalın kesitli iletkenlerden az spir olarak sarılmıştır devreye seri olarak bağlanır
b-)Sekonder sargı:İnce kesitli iletkenlerden çok spir olarak sarılmıştır .Sekonder sargıya akımla çalışan ölçü aletleri ve röleler Seri olarak bağlanır
c-)Mağnetik nüve:İnce silisli saçlar paketlenerek nüve oluşturulur
d-)İzolasyon malzemesi : Yağlı tip akım transformatörlerinde yağ ile kuru tiplerde sentetik (epoksi) reçine ile sağlanmıştır .Yağlı tiplerde birde izalatör kullanılır

 


      Primer                                                                   kW         kVar
 


Oval: A                                                                    aa
 


                                           Sekonder
 







ÇALIŞMA PRENSİBİ

Primerden geçen akım O manyetik akısını oluşturur .Bu akı nüve üzerinden devresini tamamlar .Sekonder sargı bu akının etkisinde kalır   Değişken bir manyetik akının etkisi altında kalan sargıda bir gerilim indüklenir bu gerilim sekonder devreden bir akım geçirir









AKIM TRAFOSUNUN SEKONDERİNİN TOPRAKLANMASI

Akım trafolarının sekonder sargılarının bir ucu topraklanır.Akım trafolarının primer sargısı ile sekonder sargısı arasında oluşan bir kısa devrede primer devre gerilimi topraklanan sekonder uçtan devresini tamamlar. Akım trafolarının sekonder sargı ucunun topraklanmaması halinde söz konusu arızada primer devre gerilimi sekondere bağlı olan ölçü ve koruma devrelerine tatbik edilmiş olur Ölçü ve koruma elemanlarının izolasyonu delinir ve çalışan personel için hayati tehlike oluşturur . Akım trafolarının sekonder bir ucunun topraklanması müstakil olarak yapıldığı gibi transformotör gövdesi ile beraber yapılabilir TEAŞ VE TEDAŞ ta akım trafolarının sekonder olmayan ucu topraklanır.

AKIM TRANSFORMATÖRLERİNİN SEKONDERİNİN AÇIK KALMASI

Akım trafolarının sekonder devreleri primerden akım geçerken açık kalırsa sekonder akımın meydana getirdiği zıt mağnetemotor kuvvet ortadan kalkar .Primerden geçen akıma bağlı olarak mağnetik akı önemli ölçüde artar. Bunun neticesinde
-Trafo nüvesi ısınır
-Sargılar ısınır ve bunun sonucunda sargı izolasyonu bozulur
-Sekonder uçlarda fazla bir gerilim indüklenir ve çalışan personelin hayatı tehlikeye girer .
-Yağlı tiplerde yağ ısınır
-Bağlı bulunduğu faz geriliminde düşme görülür
-Trafo hasar görür
Bunların meydana gelmemesi için  Akım transformatörlerinin sekonder uçları kesinlikle açık bırakılmaz ve bu uçlara sigorta konmaz 
Bu hususa imalatçı firmaların ne kadar önem verdiklerini akım trafolarının imal ettikten sonra trafonun sekonder uçlarını kısa devre etmelerindende anlıyoruz.













AKIM TRANSFORMATÖRLERİNDE POLARİTE
Akım trafolarının sekonderine bağlanan bazı ölçü aletleri ve röleler için akım yönü önemli bir faktördür Akım trafolarının giriş çıkış uçları bilinmeden bu ölçü aletleri ve röleler bağlanamaz Bu uçların mutlaka doğru tespit edilmesi gerekir Akım trafosunun primer giriş ucunun sekonder karşılığına  polarite uçlar , bu uçların bulunması işlemine de polarite tayini denir


POLARİTE TAYİNİ
                                                                                            P1               P2
                                                                  
                                                                    Buton
 


                                     -                     +
 


                                      pppppp                              akım
                                                                              trafosu
 




                                  pil veya akü
 








                                                              Mili ampermetre



 

















GERİLİM TRANSFORMATÖRLERİ
Gerilim transformatörü :Yüksek gerilimi belli bir oran dahilinde düşüren ve primerle sekonder gerilimleri arasındaki faz farkı yaklaşık sıfır derece olan bir transformatördür

YAPISI

a-    Primer sargı: İnce kesitli iletkenlerden çok spir olarak sarılmıştır Devreye parelel olarak bağlanır.
b-   Sekonder sargı : Kalın kesitli iletkenlerden az spir olarak sarılmıştır  Ölçü aletleri gerilim transformatörünün sekonderine paralel olarak bağlanır
c-    Mağnetik nüve : İnce silisli saçlar paketlenerek nüve oluşturulmuştur
d-   İzolasyon malzemesi: Yağlı tip gerilim trafolarında yağ ile kuru tiplerde sentetik (epoksi) reçine ile sağlanmıştır Yağlı tiplerde birde izalotör kullanılır.

ÇALIŞMA PRENSİBİ 

Primer sargıya tatbik edilen AC gerilim nüvede değişken O manyetik akı sını oluşturur.Bu akı nüve üzerinden devresini tamamlar . Sekonder sarkı bu akı nın  etkisinde kalır
Değişken bir manyetik akının etkisi altında kalan sekonder sargıda bir gerilim indüklenir
GERİLİM TRANSFORMATÖRLERİNİN KORUNMASI
Gerilim trafosunda primer devre ile sekonder devre arasında bir kısa devre meydana geldiğinde primer devre gerilimi sekondere tatbik edilmiş olur Bu durumda sekonder devredeki ölçü aletleri de hasar görür  Aynı zamanda sekonder devreye yakın kişilerde bu durumda zarar görebilir  bunu önlemek için gerilim transformatörünün  sekonder polarite olmayan ucu mutlaka topraklanmalıdır
Gerilim trafosunun sekonder devresinde bir kısa devre meydana gelirse sekonderdeki ölçü aletleri çalışmaz  kısa devre akımı sekonder sargıdan devresini tamamlar sekonder sargı ısınır izolasyon bozulur ve trafo hasar görür
Trafonun hasar görmesini önlemek için sekonder devredeki polarite uca mutlaka sigorta konur.
Uygulamada özel sektörün sayaç devresini besleyen gerilim transformatörünün sekonder devresine sigorta konmasına müsade edilmez 





GERİLİM TRANSFORMATÖRLERİNDE POLARİTE TAYİNİ
                                                                                                      I        
                                                                                                                   
                                                                        Buton                                P1  
                                 -                   +
 



                                                                                                                     Gerilim
                                                                                                                     Trafosu

                                   Pil veya akü

 



                                                                                                  p
                                                                            I       
 



                                                                                                                                    

Gerilim trafosunun uçları firma tarafından tespit edilmişse :

a- Pilin (+) ucu gerilim trafosunun P1 ucuna bağlanır
b- Ölçü aletinin (+) ucu gerilim trafosunun S1 ucuna bağlanır
c- Butona çok kısa bir müddet basıp bıraktığımızda ölçü aletinin ibresi sağa doğru sapıyorsa                         
    uçlar doğrudur
d- Butona basıp bıraktığımızda ölçü aletinin ibresi sola doğru sapıyorsa uçlar yanlış tır Primer                                      
     veya sekonder uçların yerleri değiştirilir .
 e-Butona basıp bıraktığımızda ölçü aletinin ibresi sağa sapar .Pilin (+) ucunun bağlı olduğu
Uç  P1  ölçü aletinin + ucuna bağlandığı uç S1 olarak işaretlenir

Gerilim trafosunun uçları belli değilse:
a-) Pilin (+) ucu primer herhangi bir uca (-) ucu diğer primer uca bağlanır
b-) Ölçü aletinin (+) ucu sekonder herhangi bir uca (-) ucu diğer sekonder uca bağlanır
c-) Butona basıp bıraktığımızda ölçü aletinin ibresi sağa doğru sapıyorsa  pilin (+) ucunun bağlı olduğu primer uç P1 ölçü aletinin (+) ucunun bağlı olduğu sekonder uç S1 olarak işaretlenir . Diğer uçlar P2 ve S2 dir.
d-) Ölçü aleti sola doğru saparsa primer veya sekonder uçlar yer değiştirir Sonra c- şıkkına göre uçlar tespit edilir


KESİCİ YEREL KUMANDA PANOSU

Kesicileri yerel olarak manuel açma ve kapama yapmak için
Kumanda şalteri bulunur. Zorunlu hallerde kesiciyi açmak,boşta iken kapama yapmak için kullanılır. Ayrıca aynı panoda kesici hava komp.
Besleme şalteri ve ısıtıcılar mevcuttur.
Her kesiciye ait marşiling (kablo bağlantı dolabı bulunmaktadır)

HAVA KOMPRESÖRLERİ

Kesicilerin tahriki için gerekli olan hava HALIG marka kuru tip segmanlı iki kademeli kompresörlerle temin edilip  Hava tankında depo edilir Hava tankının alt kısmında tankın suyunu almak için tapa bulunur Tankın her faz için ayrı çıkışı vardır .
380 Kv ve 154 Kv kesicilerin açma ve kapaması için kullanılan kompresörlerdir kompresörlere ait hava tankları mevcuttur . Normal tank basıncı 3.05 bar dır . Açma ve kapama esnasında tank basıncı 2.85 bar a düştüğünde kompresör devreye girerek tank basıncını tamamlar 3.70 barda emniyet valfi açar
154 Kv kesicilerde normal basınç 2.05 bardır  1.95  bar a düştüğünde kompresör devreye girerek tank basıncını tamamlar . Kompresör basıncı 1.52 barda kesici açıksa kapamaz kapalıysa açmaz.
·       2,30  MPa  Kesici açma bloklama  sinyali
·       2,32  MPa  Kesici açma bloklama  kalkması
·       2,45  MPa  Kesici kapama bloklama sinyeli
·       2,47  MPa Kesici kapama bloklama kalkması
·       3,00  MPa Basınç düşük alarmı sinyali
·       3,02  MPa Basınç düşük alarmın kalkması
·       3,05  MPa Kompresör start sinyali
·       3,07  MPa Kompresör start sinyalinin kalkması
·       3,13  MPa Kompresör stop sinyali
·       3,15  MPa Kompresör stop sinyali kalkması
·       4,00  Emniyet ventili açması
·       3,36  Emniyet ventili kapaması
                                                               
GURUP KESİCİSİ

Q 0 KESİCİSİNİN KAPATILABİLMESİ İÇİN

Q 1, Q 2 , Q 9  Ayırıcıları açık veya kapalı olacak.
Koruma panosundan müsaade gelecek.

Q1 BARA AYIRICISININ KAPATILABİLMESİ İÇİN
Q 15 Bara 1 Topraklama ayırıcısı açık olacak

Q 51 VE Q 52 Topraklama Ayırıcıları açık olacak

Q 2 Bara 2 ayırıcısı açık olacak

Q 0  Kesicisi veya Q 9 Ayırıcısı açık olacak

Q2 kapalı ise Kuplaj kesicisi Q0 kapalı olacak kuplaj kesicisi Q1 ve Q20 ayırıcıları kapalı olacak

Q2  BARA 2  AYIRICISININ KAPATILABİLMESİ İÇİN
Q25 Bara iki topraklama ayırıcısı açık olacak                                                  Q51 ve Q 52 Topraklama Ayırıcıları açık olacak                                                Q0 kesici veya Q9 Ayırıcısı Açık olacak.
Q2 kapalı ise Kuplaj kesicisi Q0 kapalı olacak kuplaj kesicisi Q1 ve Q20 ayırıcıları kapalı olacak


Q7 TRANSFER BARA AYIRICISININ KAPATILABİLMESİ İÇİN

Q9 Grup ayırıcısı kapalı ise

Q8 Topraklama ayırıcısı açık olacak
Q 0 Kesici kapalı olacak
Q1 veya Q 2 Ayırıcısı kapalı olacak
Q 9 Grup Ayırıcısı Açık ise
Generatör c.b off olacak
1.96 Kv Topraklama off olacak   1.96 Kv c.b off olacak
04 Kv İç ihtiyaç kesicisi off olacak 

Q9 GRUP AYIRICISININ KAPATILABİLMESİ İÇİN

Q52 kesici grup tarafı topraklama ayırıcısı açık olacak

Q51 kesici bara 1 ve 2 tarafı topraklama ayırıcısı açık olacak

Q8 Grup tarafı topraklama ayırıcısı açık olacak
Q7 Transfer ayırıcısı açık ise
Q0 Kesici açık olacak
Generatör c.b off
1.96 K.v Topraklama açık   1.96 K.v c.b off
0.4   K.v İç ihtiyaç kesicisi  off olacak
veya Q7 Transfer ayırıcısı kapalı olacak




HAT KESİCİSİ


HAT KESİCİSİNİN KAPATILABİLMESİ İÇİN

Q0 hat kesicisi kapatmak için Q1 bara bir ayırıcısı Q2 bara iki ayırıcısı Q9 hat ayırıcısı açık veya kapalı olacak.
Senkroçek Rölesi musade verirse
Koruma panosundan müsaade gelirse

Q1 BARA 1 AYIRICISININ KAPATILABİLMESİ İÇİN

Q15 Bara bir topraklama ayırıcısı açık olacak
Q52 kesici hat tarafı topraklama ayırıcısı açık olacak
Q51 kesici bara bir ve iki tarafı toprak ayırıcısı acık olacak
Q2 acıksa Q 9 Hat ayırıcısı açık olacak veya Q0 kesici açık olacak
Q2 kapalı ise Kuplaj kesicisi Q0 kapalı olacak kuplaj kesicisi Q1 ve Q20 kapalı olacak

Q2 BARA AYIRICISININ KAPATILABİLMESİ İÇİN

Q25 Bara topraklama ayırıcısı acık olacak
Q1   Bara 1 ayırıcısı açık ise
Q51 ve Q52 Kesici hat tarafı topraklama ayırıcısı açık olacak
Q0   Kesici veya Q9 hat ayırıcısı açık olacak
Q1 kapalı ise Kuplaj kesicisi Q0 kapalı olacak kuplaj kesicisi Q1 ve Q20 kapalı olacak

Q7 TRANSFER AYIRICISININ KAPATILABİLMESİ İÇİN

Q8 Hat toprak ayırıcısı açık olacak
Q9 Hat ayırıcısı açık ise Kuplaj kesicisi Bara 1 ayırıcısı Q1 acık ise Q2 kapalı olacak Q7 Tranfer ayırıcısı kapalı olacak Q0 Kuplaj kesicisi açık olacak.
Q9 hat ayırıcısı kapalı ise Q0 kesici kapalı olacak                                     Q1 ayırıcısı kapalı ise Kuplaj kesicisi Q1 ayırıcısı kapalı olacak Q7 Transfer ayırıcısı kapalı olacak kuplaj kesicisi Q0 açık olacak
Q2 ayırıcısı kapalı ise kuplaj kesici Q2 ayırıcısı kapalı olacak
Kuplaj kesici Q7 ayırıcısı kapalı olacak
Q0 kuplaj kesicisi açık olacak

Q9 HAT AYIRICISININ KAPATILABİLMESİ İÇİN

Q8 –Q51 Q52 Topraklama ayırıcıları açık olacak
Q0 kesici ve Q7 taransfer ayırıcısı açık olacak
Transfer ayırıcısı Q7 kapalı ise
Q8, Q51, Q52 Topraklama ayırıcıları açık olacak










KUPLAJ KESİCİSİ

Q1 ,Q2,Q7,Q20  Ayırıcıları açık veya kapalı olacak
Senkroçek rölesi müsaade edecek
Koruma panosu müsaade edecek
Manuel kapatmak istersek Q7 ve Q20 Ayırıcıları açık olacak

Q1 BARA1 AYIRICISININ KAPATILABİLMESİ İÇİN

Q15,Q51,Q52 Topraklama ayırıcıları açık olacak
Q2 ayırıcısı açık olacak
Q0 kesici açık olacak

Q2 BARA 2 AYIRICISININ KAPATILABİLMESİ İÇİN

Q25 Q51 Q52 Topraklama ayırıcıları açık olacak
Q1 bara 1 ayırıcısı açık olacak
Q0 kesici açık olacak

Q7 TRANSFER AYIRICISININ KAPATILABİLMESİ İÇİN

Q51 Q52 Q75 Topraklama ayırıcıları açık olacak
Q20 ayırıcısı açık olacak
 Q0 kesici açık olacak

Q20 BARA BİRLEŞTİRME AYIRICISININ KAPATILABİLMESİ İÇİN

Q25,Q51,Q52 Topraklama ayırıcıları açık olacak

Q7 Transfer ayırıcısı açık olacak

Q0 kesici açık olacak


                                        
­                       E01 154 KV KESİCİ

        E01 Oto trafosu 154 kv kesicisi Q0 Kesicisi  Kapatılabilmesi için

-      Q1 bara 1 ayırıcısı ve Q2 Bara 2 ayırıcısı Q9 Trafo ayırıcısı açık veya kapalı olacak
-      Senkroçek musade verirse kapatabilir

                        C21  Q0  380 kv   KESİCİSİ   Kapatılabilmesi için
-Q1 bara bir ayırıcısı ve Q2 bara iki ayırıcısı Q9 trafo ayırıcısı açık veya kapalı olacak
-      E01 154 kesicisinin transfer ayırıcısı kapalı olacak veya Q0 kesici açık olacak Q9 trafo ayırıcısı açık olacak






YÜKSEK GERİLM E.N.H. DİREKLERİ VE DONANIMLARI
Direkler :
Yüksek gerilimli enerji nakil hatlarında kullanılan çelik konstrüksiyonlu direkler tipleri itibariyle kule ve çatal tip olmak üzere iki çeşittir. Bir birlerinden tek veya çift toprak telli olmalarından kolaylıkla ayırt edilebilir . Direkler taşıdıkları devre sayısına ,posizyonlarına  ve görevlerine göre sınıflandırılırlar.
Devre sayılarına göre : Tek Devre ve Çift devreli direkler
Posizyonlarına göre : Hat başı Hat sonu ve Köşe direkler
Görevlerine göre      : Taşıyıcı Durdurucu ve Transposizyon direkleri ismini alırlar.
Direklerin cinsi ne olursa olsun genelde donanımları pek farklılık göstermez . Sadece görevleri itibariyle konstrüksiyonlarında değişiklik olabilir.
DİREK DONANIMLARINDA YER ALAN MALZEMELER

1.   İzolatörler :
 İletkenleri direğe tespit eden fakat elektriki olarak izole eden elemandır. Yüksek gerilimli hatlarda özellikle zincir tip izolatörler kullanılır. Eleman sayısı hattın gerilim değerine göre seçilir .Durdurucu direklerde zincir izolatörler hattın gerilme kuvvetine ve ağırlığına karşı zorlanırlar , taşıyıcı direklerde ise zincir izolatörler   askı izolatörü olarak görev yaparlar ve hattın durdurucular arasında ileri geri kaymasını sağlarlar
2.   Koruma telleri :
Örgülü çelik iletkenler olup E:N:H na düşecek olan yıldırımları toplayıp toprağa verme vazifesi görürler
3.   Topraklama levhaları :
Koruma tellerine düşecek yıldırımların toprağa kolayca akıtılmasını sağlar. Koruma teli ile toptak arasında 20 ohm u geçmeyen bir dirence sahip olması gerekir .
4.   Damper :
E.N:H nı rüzgarlardan dolayı meydana gelen darbe ve titreşimlere karşı koruyan amortisman görevi yapan ağırlıklardır
5.   Camper :
 Durdurucu direklerde E:N:H nı bir birine irtibatlamaya yarar.
6.   Ark boynuzları :
Yıldırım düşmesi ve sistem arızalarından dolayı meydana gelen gerilim yükselmelerinde yüksek enerjili bir ark’ın belli bir noktada oluşmasını temin etmek ve toprağa akmasını sağlamak amacı ile kullanılırlar.









7.   İletkenler :
Enerji iletiminde kullanılan iletkenler iletilecek güce ve iletim gerilimine göre seçilirler . Bu nedenle iletkenler çeşitli kesit değerlerinde ve çeşitli yapı farklılıklarında imal edilirler . Bunlar sıra ile

a-) Masif iletkenler :
Çoğunlukla tek metalden yapılan ve kesitleri 16 mm2 ye kadar olan nakillerdir. Bu iletkenlerin ortası çelik dışı bakır (Cu-st ) olanlarına da rastlanmaktadır  
b-) Masif örgülü iletkenler:


İletken kesiti arttıkça montaj ve esneklik kolaylığı azalır. Bunun için  bir veya iki ayrı metal ince teller halinde bir biri üzerine sarılarak yapılırlar
c-) Ortası boş örgülü iletkenler :

İletim geriliminin çok yüksek olması durumunda enerjinin iletkenin dış cidarından kaçması şeklinde oluşan ve korana olayı olarak adlandırdığımız olayın neden olduğu kayıpları azaltmak için tel çapını zahiri olarak büyütmek amacıyla yapılan iletkendir.

d-) Demet şeklindeki iletkenler
Korana kayıplarının oluşacağı çok yüksek iletim gerilimi bulunan nakil hatlarında diğer hat kayıplarını da en aza indirmek amacıyla her fazın iletkeni aralarında belli bir mesafe bulunmak şartı ile iki veya daha fazla sayıda yapılır. Bu şekilde her faz nakili birden fazla sayıda demet şeklinde iletkenlerden oluşur. Aralarına ara tutucu adı verilen elemanlar konur.
       
HAT TIKACI:

İletim hatlarından haberleşmek için şebeke frekansı olan 50 Hz üzerinde 56 Khz den başlayan yüksek frekans ile haberleşme yapılır. Hat tıkacının görevi bu yüksek frekansın şalt sahasına girmesini engellemektir.

MESNET İZOLATÖRLERİ:

Taşıyıcı izolatörlerdir . Şalt sahalarında kullanılan techizatların  sabitlenmesinde  ve izolasyonu sağlamada kullanılır.












BARALAR VE BARA MALZEMELERİ

Baralar elektrik enerjisinin kontrol ve kumandan edilmesinde kullanılan teçhizat ve malzemelerin bir birleri ile irtibatlarını sağlayan iletkenlerdir .  Bara malzemeleri işletme gerilimine ve akımına ve de bulunduğu yere göre seçilirler .
     Bara malzemeleri bakır ve Aliminyumdan olmak üzere aşağıdaki şekillerde yapılırlar

1-   Bakır veya Aliminyum Lama
2-   Bakır veya Aliminyum Boru
3-   Çelik- Aliminyum İletken

Bizim Şalt Sahamızda kullanılan Aliminyum Boru tipi Baralardır.
Lama şeklindeki baralar genelde dahili tesislerde Boru ve iletken baralar ise harici tesislerde kullanılır .  Dahili baralar Faz sıralarını belirlemek malzemenin oksitlenmesini önlemek ve akım yoğunluğunu artırıp soğutmayı sağlamak amacıyla değişik renklerde boyanırlar

Teçhizatın kendi kesicisi ile bağlı bulunduğu baraya ana bara denir.
Transfer kesicisi ve ayırıcısı ile bağlı bulunduğu baraya ise transfer bara denir.
Şalt sahamızda bara 1 , bara 2ve transfer barası olmak üzere üç adet baramız mevcuttur.
























Hiç yorum yok: