DOĞRU
AKIM
Şalt
sahasındaki kumanda ve koruma devreleri ile santral içindeki tüm kumanda
devrelerinin beslemesinde Türbinlerin
D.C yağlama ve virör devrelerinde yangın ve alarm devrelerin
beslemesinde Haberleşme sisteminin (kranportör) beslemesinde A.C gerilimin
kesilmesinde lüzumlu yerlerde aydınlatma tesisatında v.b enerji kesilmesi istenmeyen tüm yerlerde D.C
gerilim kullanılmaktadır.
NİÇİN
D.C AKIM
Neden
A.C kullanmayıp Doğru akıma ihtiyaç duyulmaktadır diye sorulursa ; şöyle cevap
verebiliriz , Alternatif akımı uzun müddet ve istenilen miktarda depolamak
bugün için mümkün değildir . Depo olarak düşüneceğimiz kondansatörler bu
istenilen özelliklere sahip değildirler .
Alternatif
akımı enter konnekte sistemden ve kendi
gruplarımızdan temin etmekteyiz
Bazı
arızalardan dolayı enterkonnekte sistemde ve kendi gruplarımızın enerjisi
kesilebilmektedir azda olsa bu durumda tüm redresörlerin enerjisi kesilmektedir
ve kumanda imkanı kalmamaktadır .
Çalışmakta
olan grupların durması nedeniyle yağlama ve virör sistemleri ile acil drenaj
yapılması gereken tüm devreler enerjisiz kalmaktadır .
Bunun
için enerjinin sürekli olarak kesilmesi istenmeyen tüm tesislerde ,Trafo
merkezlerinde ,Telekom , elektrik santralleri ,Hava alanları .Metro v.b gibi
yerlerde D:C akıma ihtiyaç duyulmaktadır
.
24 Volt ve 220 Volt
DC Sistemleri
Sistemimizin ihtiyacı olan doğru
akım Akümülatörlerden temin
edilmektedir. Akümülatörlerin tampon şarjı Redresör aracılığı ile temin edilir
24
Voltluk 4 adet rektifier ve 220 Voltluk bir adet rektifier bulunmaktadır
Her
grubun 24 Voltluk sistemi paralel yedekli ayrıca diğer gruptan kuplaj kesicisi
ile yedeklidir
220
Voltluk sistemler diğer gruptan kuplaj kesicisi ile yedeklidir.
DOĞRU AKIM ÜRETEN TEÇHİZATLAR
1- Motor ve dinamo
grupları grupları
Bir doğru akım
dinamosunun bir alternatif akım motoru veya dizel motor tarafından tahrik
edilmesi ile doğru akım üreten cihazlardır . Bunlar fazla bakım istedikleri
gibi gürültülü çalıştıkları için mecbur kalmadıkça kullanılmazlar
2- Redresörler
A.C
akımı D.C gerilime çevire doğrultuculardır ve çeşitli tipleri mevcuttur .
Doğrultucu olarak kullanılan maddelerin cinsine göre cıva buharlı,bakır oksitli
selenyumlu ,silikonlu,yarı iletkenli diyotlu
v.b isimler olmaktadır .
Bizde
kullanılan redresör tipi – Tristörlü diyotlu tipleridir yapı ve montaj şekline
göre el ile kumanda ve otomatik çalışma şekli vardır . Enerji beslemeleri
3
x 380 volt A.C dır . kullanılacağı yerlere göre
24 v , 48 v , 220 v gerilim değerinde ve 30 A ,50 A , 63 A , 75 A , 100
A, 125 A , 400 A değerinde redresörler kullanılmaktadır
Redresörlerin Görevi
1- Grup iç ihtiyacından aldığı A.C gerilimi D.C gerilime çevirir
2- Bağlı bulunduğu akü grubuna tampon şarj yapar
Redresörlerin İşletme ve Bakımı
Redresörler
hangi tipte imal edilmiş olurlarsa olsun üretici firmanın tavsiye ettiği ve
etiketinde belirtilen akım ,gerilim ve sıcaklık değerlerinin üzerinde
çalıştırılmaması koruyucu olarak seçilmiş sigorta röle v.s emniyet teçhizatını devamlı olarak kontrol edip çalışmalarını sağlamak lazımdır
.
Aşırı voltaj redresör elemanının
delinmesine atlamalara sebep olabileceği gibi aşırı akımda elemanların ısınıp
dirençlerinin azalması dolayısıyle yeni delinmelere ve kısa devrelere sebep
olabilecektir .
Redresörlere periyodik olarak şu bakımlar
yapılmalıdır
1-Redresör elemanları soğutucular diğer yardımcı tesisat toz ve kirlerden
temizlenmelidir
2-Redresör
boşta çalıştırılarak çıkışında azami ve asgari voltaj değerleri kontrol
edilmelidir
3-Redresör
panosunda bulunan anahtarlar,kontaktör,direnç,ampermetre voltmetre,sigorta
,terminal,kablolar ve bağlantılar iyice kontrol edilmelidir
REKTİFİER LERİN
ETİKET DEĞERLERİ
YOBTL 10 ( A+B ) 220 VOLT BATARY ŞARJ
ÜNİTESİ ( 1 adet ) şalt 1
TİP:
D 380 G 216 /63
BW rug-vx
3 x 380
V . AC 50.Hz 33
Amper AC
259 /
241 V
DC 63 Amper
YO BTL 20 (C + D )
220 V DC ŞARJ ÜNİTESİ ( 1 adet ) şalt 2
TİP = D
. 380 G
216 / 100 BW rug-vx
3 x 380
V . AC 50.Hz 52 A.
259 /
241 V. DC 100 Amper
A1-A2-B1-B2-C1-C2-D1-D2 BTL 10
220 V. BATARY ŞARJ ÜNİTESİ (8adet)
TİP = D
. 380 G
216 / 63 BW rug-vx
3 x 380
V . AC 50.Hz 33
A. AC.
259 / 241
V. DC 63 Amper DC
A1-A2-B1-B2-C1-C2-D1-D2
BTM 10 24 V. BATARY ŞARJ ÜNİTESİ (8adet)
TİP = D . 380 G 24 / 100
BW rug-vx
3 x 380 V . AC
50.Hz 9 . Amper
28.8 / 26.8 V.
DC 100 Amper
A1-A2-B1-B2-C1-C2-D1-D2
BTN 10 24 V. BATARY ŞARJ ÜNİTESİ(8adet)
TİP = D . 380 G 24 / 100
BW rug-vx
3 x 380 V . AC
50.Hz 9 . Amper
28.8 / 26.8 V.
DC 100 Amper
A3-B3-C3-D3 BTL
10 220 V DC Batary şarj Ünitesi (4 adet)
TİP:D 380
G 216 / 400 Bw rug-Vx
3 x
380 V. AC 50 Hz
205 Amper
248 /
241 V. DC 400 Amper
A3-B3-C3-D3 BTM
11 – BTN 11 24 V. Batery şarj
Ünitesi ( 8 adet )
TİP:
D 380
G 24 / 125 Bw rug-Vx
3 x
380 V. AC 50 Hz
10 Amper
28.8 /
26.8 V. DC 125 Amper
A3-B3-C3-D3 BTN 10—BTM 10 24 V. Batery şarj Ünitesi
( 8 adet )
TİP:
D 380
G 24 / 400 Bw rug-Vx
3 x
380 V. AC 50 Hz
31 Amper
28.8 /
26.8 V. DC 400 Amper
SU ARITMA 1 Y0 BTP
01 .. 02
TİP:
2 SB
24 / 75
220 V
AC 50 Hz 22.7
Amper
ÇIKI :
24 V DC 75 Amper
TRAKYA 2 FAZ DENETİMLİ REDRESÖR
( 1 adet )
TİP : R
48 – 30 Amper – 03
3 x 380
AC 50 Hz 4 Amper
Hızlı
şarj : 55.2 V DC
Yavaş
şarj : 53.5 V DC
El
ayarı : 0 – 60 V. DC
TELEKOM REDRESÖR
( 2 adet )
TİP: R
48 – 50 A – 02
3 x
380 V
6 A 50 Hz
Hızlı
şarj : 55.2 V DC
Yavaş
şarj : 52.8 V DC
El
ayarı : 0 – 70 V DC
Çıkış : 50 Amper
AKÜMÜLATÖRLER
Akümülatör
elektro-kimyasal olaylardan yararlanılarak elektriğin depo edilmesini ve
gerektiğinde Doğru akım halinde
kullanılmasını sağlayan bir enerji kaynağıdır.
Santralımızda
çeşitli marka ve ebatlarda Sabit Tesis
Kurşun – Asit Akümülatörleri bulunmaktadır. Bunlar kullanım süresice yeri
değiştirilmemek üzere kurulan akümülatörlerdir
Akümülatörler
şu bölümlerden oluşur.
1.
Plaka
2.
Aktif
madde (hücreden bir elektrik akımı geçtiğinde plakanın kimyasal değişime
uğrayan kısmı dır)
3.
Pozitif
plaka
4.
Negatif
plaka
5.
Hücre
6.
Elektrolit
:( Zararlı maddelerden arıtılmış ve bu amaç içim özel olarak yapılmış sülfürik
aside belirli oranda damıtık su katılması ile elde edilen ve plakalar arası
elektrik akımı ile akümülatördeki kimyasal reaksiyonu sağlayan bir karışım dır)
Sabit
tesis kurşun akümülatörleri 1500
şarj-deşarj devresine dayanıklıdır ömürleri 10-15 yıl dır
AKÜLERİN
SİSTEMDEKİ GÖREVİ
AC
Gerilim kesildiği zaman sisteme gerekli olan DC Gerilimi sağlar
Aydınlatmayı
sağlar
AKÜLERİN BAĞLANTI ŞEKİLLERİ
Akülerden
istediğimiz akım,gerilim,ve gücü alabilmemiz için aküleri gruplar haline
getirmek zorunluluğu vardır.
Seri bağlama
+
-
Akülerde gerilimi yükselmek için seri
bağlama
Yapılır Gerilim yükselir akım ve kapasite sabit
Kalır.
Paralel Bağlama
Kapasite ve akım
yükselir Gerilim sabit kalır
Karışık
bağlama
Kapasite ,Gerilim, Akım bu bağlantı şekli
ile
istenen seviyeye çıkarılır . |
 |
||||||||||||||
|
|
||||||||||||||
|
|||||||||||||||
|
|
|
|||||||||||||
Her türlü bağlamada akülerin
( + ) (- ) kutupları mutlaka tespit edilip
işaretlendikten sonra istenilen şekilde bağlanmalıdır. Yanlış bağlamalar kısa
devreler ve tehlikeler doğur
AKÜLERDEKİ KİMYASAL
OLAYLAR
Akü şarjlı iken pozitif plakalar kurşun peroksit negatif plakalar kurşundur elektrolit ise
sülfirik asitle zenginleştirilmiş saf
sudur .
Deşarj esnasında :
Elektrik akımı pozitif plakalar üzerindeki aktif materyal olan kurşun
peroksidi kurşun sülfata dönüştürür ve bu kimyevi değişiklikte elektrolitte
sülfürik asit kullanıldığından deşarj sonunda elektrolit sülfürik asit
yoğunluğu bakımından zayıf kalır .
Teşekkül eden kurşun sülfat beyazdır fakat eleman aşırı deşarja maruz
kalmadıkça gözle görülmez . Aşırı deşarj aşırı sülfatlaşma doğurur . Aşırı
sülfatlaşma önce plakaların renklerinin açıklaşması şeklinde görülür sonra
beyaz benekler başlar nihayet plakalar tamamen
beyazlaşır
Şarj esnasında :
Yukarıdaki kimyevi olayın yönü değişir ve plakalardaki kurşun sülfat
kurşun peroksit ve sünger formunda kurşun olur . hasıl olan sülfürik asit
elektrolitteki asit miktarını artıracak elektrolitin yoğunluğunu normale
getirir.
Deşarj durumu Şarj durumu
+ Plaka -
Plaka +
Plaka - Plaka
PbSO +PbSO 2H
O PbO +Pb+2H SO
4 4 2 2 2 4
Yüksüz
bir akü grubundaki şarjın kaybolmaması için redresörlerle tampon bir şarjla
devamlı şarj edilmelidir (Üretici
firmanın tavsiye ettiği tampon şarj voltajı ile )
24 volt için = 26.70
volt Akü sayısı x 2.23 volt
220 V için = 245
volt
AKÜ KAPASİTE VE ADETLERİ
|
Ünite
|
Voltaj
|
Kapasite
|
K.K.S
|
Adeti
|
Toplam
|
|
Şalt
1-2
|
220
|
150
Ah
|
BTA
|
110x2
|
220
|
|
G.T
|
220
|
150
Ah
|
BTA
|
36x7
+ 72x1
|
314
|
|
G.T
|
24
|
100
Ah
|
BTB-10
|
4x8
|
32
|
|
G.T
|
24
|
100
Ah
|
BTC-10
|
4x8
|
32
|
|
G.T
|
24
|
700 Ah
|
BTB-10
|
12x8
|
96
|
|
G.T
|
24
|
700
Ah
|
BTC-10
|
12x8
|
96
|
|
S.T
|
220
|
630
Ah
|
BTA
|
110x4
|
440
|
|
S.T
|
24
|
490
Ah
|
BTB
|
12x4
|
48
|
|
S.T
|
24
|
1850
Ah
|
BTB
|
12x4
|
48
|
|
S.T
|
24
|
490
Ah
|
BTC
|
12x4
|
48
|
|
S.T
|
24
|
1850
Ah
|
BTC
|
12x4
|
48
|
Su
arıtma 1-2
|
24
|
100
Ah
|
BTB 1-2
|
12x4
|
48
|
|
Telekom
|
48
|
100
Ah
|
BTB
|
4x2
|
8
|
|
Dizel
|
24
|
100
Ah
|
CXA
|
2x1
|
2
|
|
Dizel Komp
|
12
|
90
Ah
|
CXA
|
1x1
|
1
|
|
Yangın Dizeli
|
24
|
200 Ah
|
BTA
|
2x1
|
2
|
|
|
|
|
|
Toplam
|
1483
|
AKÜLERDE KAPASİTE ,VERİM, ve ÖMÜR
Kapasite : Bir akünün verebileceği akımla bu
akımı alabildiğimiz saat cinsinden zaman çarpımına kapasite denir. Birimi Ah ‘
dır
Bir akünün
kapasitesi:
Plakalardaki aktif madde miktarı
Deşarj akımı
Sıcaklık
Şarj miktarı
Ve ömrüne bağlıdır
Verim :
Şarj deşarj olaylarında her ne kadar kimyasal reaksiyonlar tamamen ters
olarak devam ederse de bu olaylarda bazı kayıplar olduğu (ısıtma ve elektroliz
v.s ) malumdur ve buradan verim çıkar.
Ah verim =
Deşarj
Şarj Ah
Mesala: 1.2 değerindeki bir şarj faktörü akünün 100 Ah
lik bir kapasite verebilmesi için 120 Ah lik kapasitede şarj edilmesi gerekir
tabi bu verim yüksek deşarj akımlarında düşecektir.
Normal durumlarda şarj faktörü 1.1 ile 1.2 arasında değişir.
Ömür : Şarj ve deşarj esnasındaki aktif
maddenin hacim değişmeleri gazlanma olayı büyük mekaniki kuvvetlerin doğmasına
sebep olur ve plakaların gözeneklerinin patlaması neticesi bilhassa pozitif
plakalar aşınırlar. Pozitif plakaların husisi bir şekilde aktif madde
kayıplarına mani olduğu taktirde akü ömrü uzatılmış olur.
Sabit tesis kurşun aküleri 1500 şarj deşarj devresine
dayanıklıdır.
Ömürleri 10 - 15 yıldır
AKÜLERDE İŞLETME
ÇEŞİTLERİ
Aküler sadece elektrik enerjisi depolayıcısı olarak
kullanılmaz aynı zamanda kısa zamanla şarj veya deşarj pikleri esnasında
gerilimi sabit tutmak içinde kullanılır.
a- Yalnız
batarya ile çalışan:
Bu halde batarya direk olarak yüke bağlıdır. Ve yük akımı yalnız bataryadan
çekilir batarya yükten ayrılınca şarj cihazına bağlanarak şarj edilir.
b- Tampon
çalışma veya devamlı şarjda çalışma:
Bu şekildeki çalışmada batarya ve şarj
cihazı paralel olarak yüke bağlıdır. Yük az akım çekerken şarj cihazı hem
bataryanın şarj akımını hem de yük akımını temin eder. Yük akımı belirli bir
değerin üzerine çıkınca,bataryada şarj cihazı ile paralel olarak yükü beslemeye
başlar.
c- Emre
Hazır çalışma :
Bu çalışmada yalnız şarj cihazı servis
harici olduğu zaman batarya yükü besler. Diğer hallerde yük akımını şarj cihazı
verir
AKÜLERDE BAKIM.
Bir akünün bakım ve işletilmesinde dikkat edilecek en mühim
nokta imalatcı firma tarafından verilmiş olan bakım ve işletme talimatlarının
uygulanmasıdır
Akülerin belli
aralıklarda yoğunluk ölçümü yapılmalı her bir hücrenin bome yoğunluğu ortalama 1,24 olmalıdır
Akülerin elektrolit seviyesinin kontrolü yapılmalı elektrolit seviyesi düşük olduğu zamanlarda
maksimum seviyeye kadar saf su ilavesi yapılmalıdır
Akülerin bulunduğu yer senede 1 kez temizlenmelidir
Akülerin bulunduğu yerdeki havalandırma elemanlarının
çalışıp çalışmadığı kontrol edilmelidir çünkü şarj esnasında akülerden
patlayıcı gazlar
Akülerin bir birlerine olan bağlantıları kontrol edilmeli
gevşeklik varsa sıkılmalı
Oksitlenmeye karşı bağlantı yerleri vazalin ile yağlanmalı
Akülerin üzerinde toplanabilecek toz ve rutubet birleşerek
iletken bir tabaka meydana getirebilir bu tabaka kaçak akımlara sebep
olabilir
bunun için akülerin üzeri temiz olması gerekir
Hiç yorum yok: